พิพิธภัณฑ์ช่องเขาขาด

พิพิธภัณฑ์ช่องเขาขาดและทางเดินเท้า

อนุสรณ์สถานช่องเขาขาด

พิพิธภัณฑ์แห่งนี้เป็นอนุสรณ์สถานแด่เชลยศึกและพลเรือนทั้งชายและหญิงที่ได้รับความทุกข์ทรมานและเสียชีวิตในการก่อสร้างทางรถไฟสายไทย – พม่า  ในระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 2  
พิพิธภัณฑ์ช่องเขาขาดได้ทำพิธีเปิดโดยนายกรัฐมนตรีออสเตรเลีย ฯพณฯ John Howard ซึ่งเป็นตัวแทนฝ่ายออสเตรเลีย  และพลเอก วัฒนชัย  วุฒิศิริ  รัฐมนตรีช่วยว่าการกระทรวงกลาโหม   ตัวแทนฝ่ายไทย ในวันที่ 24 เมษายน2541  
ในระหว่างสงครามโลกครั้งที่ 2  ซึ่งเริ่มในปี พ.ศ.2482 มีกรรมกรชาวเอเชียและเชลยศึกประมาณ 100,000 คน ที่ได้รับความทุกข์ทรมานและเสียชีวิตจากการสร้างทางรถไฟสายนี้  รัฐบาลออสเตรเลียจึงได้สร้างพิพิธภัณฑ์ขึ้นเพื่อเป็นอนุสรณ์สถาน ในการรำลึกถึงผู้ได้รับความทุกข์ทรมานและเสียชีวิต
พิพิธภัณฑ์แห่งนี้เป็นโครงการร่วมระหว่างกรมการทหารผ่านศึกประเทศออสเตรเลียและรัฐบาลไทย  เปิดให้บริการในปี พ.ศ. 2541โดยบริษัท Hewitt Design Associates ที่มีชื่อเสียงด้านการออกแบบพิพิธภัณฑ์เป็นผู้ออกแบบในส่วนนิทรรศการของพิพิธภัณฑ์และป้ายข้อมูลสำหรับนักท่องเที่ยวตามทางเดิน และมีบริษัทWoods Bagot(Thailand) ซึ่งเป็นบริษัทออสเตรเลียที่มาตั้งอยู่ในประเทศไทยเป็นผู้ออกแบบตัวอาคาร
พิพิธภัณฑ์ช่องเขาขาดมีการจัดแสดงเรื่องราวประวัติการสร้างทางรถไฟสายไทย – พม่า และยังเป็นสถานที่สำคัญทางประวัติศาสตร์ของชาวออสเตรเลียอีกด้วย  หลังจากที่เยี่ยมชมพิพิธภัณฑ์และจุดชมวิวแล้ว นักท่องเที่ยวยังสามารถเดินชมเส้นทางเดินเท้าไปยังช่องเขาขาด
กระทรวงการทหารผ่านศึกของประเทศออสเตรเลียได้มีการพัฒนาปรับปรุงพิพิธภัณฑ์อย่างต่อเนื่อง  เพื่อให้นักท่องเที่ยวได้รับประสบการณ์ที่ดีเมื่อมาเยือนสถานที่แห่งนี้  พิพิธภัณฑ์ได้นำเครื่องโสตทัศนศึกษามาบริการให้แก่นักท่องเที่ยวมาเป็นเวลาหลายปี  และได้การตอบรับอย่างดีเรื่อยมาจากนักท่องเที่ยวจำนวนมากรวมทั้งคณะทัวร์  ซึ่งเครื่องนี้จะให้ข้อมูลเกี่ยวกับประวัติช่องเขาขาดและคำสัมภาษณ์ของอดีตเชลยศึกสามารถใช้ทั้งในพิพิธภัณฑ์และทางเดิน มีให้บริการ 4 ภาษา ได้แก่ ภาษาไทย ภาษาอังกฤษ ภาษาดัตช์ และภาษาญี่ปุ่น  
ทุกวันนี้พิพิธภัณฑ์ช่องเขาขาดและเส้นทางเดินเท้า 2.5 กิโลเมตร อยู่ในความดูแลของกรมการทหารผ่านศึกของประเทศออสเตรเลีย